Veliki broj ljudi iz Srbije spada u freelancere, odnosno, putem interneta pružaju usluge primarno inostranim kompanijama i na taj način obezbeđuju svoju životnu egzistenciju. Međutim, relativno mali broj njih je upoznat sa poreskim tretmanom dohotka, koji ostvaruju na ovaj način i neplaćanjem poreza i doprinosa državi čine poreski prekršaj, a u nekim slučajevima čak i krivično delo. Poreske vlasti mogu zahtevati naplatu poreza koje je trebalo platiti u poslednjih 5 godina, s obzirom da je to zakonski definisan period zastarevanja poreske obaveze. Takođe, obaveza za doprinose za penziono osiguranje nikada ne zastareva.
Dodatne teškoće pravi domaća regulativa, koja sa poreskog i pravnog aspekta ne prepoznaje specifičnosti freelancinga, za razliku od mnogih zemalja u Evropi, koje su za ovaj oblik radnog angažovanja obezbedile poseban poreski tretman. Prema tome, srpskom freelanceru je ostavljeno nekoliko opcija za oporezivanje:
1. Oporezivanje prihoda od samostalne delatnosti: fizičko lice se ne registruje za obavljanje delatnosti u APR-u, već po svakom prilivu sredstava podnosi poresku prijavu, obračunava i plaća porez i pripadajuće doprinose.
2. Osnivanje preduzetničke radnje (PR): fizičko lice se registruje u APR-u kao preduzetnik za obavljanje delatnosti i fakturiše usluge klijentima. Preduzetnik za sve obaveze, koje nastanu tokom poslovanja, odgovara celokupnom svojom ličnom imovinom. Postoji mogućnost oslobođenja od vođenja knjiga i plaćanja fiksnog godišnjeg iznosa poreza na dobit (paušalno oporezivanje), ali to je omogućeno samo za preduzetnike iz određenih delatnosti koji ostvaruju godišnje prihode manje od 6.000.000 dinara.
3. Osnivanje privrednog društva: fizičko lice osniva privredno društvo (d.o.o. ili a.d.), koje fakturiše usluge klijentima. Osnivač društva za sve obaveze koje nastanu tokom poslovanja odgovara samo do iznosa ulaganja u društvo, što prilikom osnivanja d.o.o. može biti i 100 dinara. Međutim, treba imati u vidu da ova opcija iziskuje najviše napora u cilju zadovoljenja administrativnih zahteva države, a i zaprećene su najstrože kazne.
O detaljima oporezivanja u navedenim opcijama biće više reči u narednom tekstu.
Srećko Ćosović,
Konsultant, WTS Porezi i Finansije
